“Elke mens heeft een waarde, gewoon door te bestaan, door te zijn“

Jonas Van Lancker: Het geldsysteem van vandaag staat enorm onder druk. Het IMF publiceerde een rapport waaruit bleek dat er op 40 jaar 390 financiële- of bankcrisissen zijn geweest. Dat toont aan dat dit systeem niet werkt. Dat komt omdat het gebaseerd is op schaarste. Je zal altijd aan de bank meer geld moeten teruggegeven dan dat je gekregen hebt. Het geldsysteem levert dus steeds meer schuld op en om die te betalen moet je steeds meer economisch groeien. Dit heeft als psychologisch effect op mensen dat ze ook in schaarste gaan denken: ‘Wat als ik mijn werknemers net iets minder zou betalen’ of ‘wat als ik de milieukost kan afschuiven naar een andere partij? Dat zijn dan allemaal winsten die je kan maken om die schaarste van het geldsysteem te compenseren. De hele maatschappij wordt geraakt door dit systeem. Want inspanningen voor de maatschappij worden afgeblokt. Er zijn natuurlijk wel een aantal mensen die profiteren van het huidig geldsysteem en daar heel veel geld mee verdienen. Maar wat doet een mens met 50 miljard euro op zijn rekening? En moeten wij ons als maatschappij dan niet afvragen of dat zoveel geld op een rekening hebben wel normaal is?

Uit onderzoek van professor Lieven Annemans blijkt dat wanneer je loon over de 4.000 euro netto per maand gaat, je geluk niet meer groter wordt, het daalt zelfs. Dus eigenlijk moeten we die mensen met 50 miljard euro op hun rekening ook gaan helpen, want die zijn helemaal niet gelukkig (lacht). Een andere ongezonde tegenstelling in onze huidige maatschappij is enerzijds het geldsysteem dat tot economische groei dwingt en anderzijds de planeet die smeekt om economische groei af te remmen. Die twee zijn gewoon niet te verenigen. Daarom dus onze digitale munt.

Bovendien willen we een basisloon in die munt uitkeren aan iedereen die actief is in de centrumstad, het lokale niveau waar we op mikken. Die munten hebben als voordeel dat we extra waarde kunnen geven aan lokale activiteiten en dat we ze extra kunnen waarderen. Ook kunnen we zo activiteiten, producten, processen die op dit moment misschien geen of zeer weinig waarde hebben in euro, toch een geldelijke waarde geven. Die waarde blijft dan ook binnen de lokale economie en vloeit niet weg naar multinationals. Een basisloon heeft ook een aantal voordelen. Een eerste is dat we er van uitgaan dat elke mens ‘waardig’ is. Elke mens heeft een waarde, gewoon door te bestaan, door te zijn. Dit willen we uitdrukken in een basisloon. Door de zo ontstane inkomstenzekerheid kan een basisloon er ook voor zorgen dat er ruimte vrijkomt voor creativiteit en bijscholing of herscholing, niet onbelangrijk in de huidige context.

We komen heel veel mensen tegen die zeggen: “Ik zou heel graag waardevol werk willen doen maar ik weet niet hoe ik er geld mee moet verdienen.” Dat is zo jammer en dat zou niet gebeuren in een maatschappij waar onze munt actief is. Het gegarandeerd inkomen zou rust bieden. Heel veel mensen zitten vandaag in een ratrace achter geld aan te lopen en zijn jobs aan het doen waarbij ze totaal opbranden om toch maar eten op tafel te kunnen zetten. Wat vandaag ontbreekt is levenskwaliteit. Het gaat allemaal over de economie die moet draaien en de cijfers die moeten kloppen. Maar gewoon genieten van het leven, dat ontbreekt. Een gegarandeerd inkomen kan daar voor een stuk al een oplossing in bieden. Dan weet je dat je eten op tafel kan zetten. Dat wil zeggen dat je dan ook op zoek kan gaan naar betekenisvol werk. Het zit in de mens ingebakken om iets te willen bijdragen aan de samenleving. Met de voorwaarde dat we daar de kans toe krijgen. Met het systeem van de ratrace vandaag, zitten mensen al op het einde van hun latijn, dan is de energie voor een bijdrage voor de maatschappij weg. Mensen willen wel maar kunnen niet. Als mensen dat gegarandeerd inkomen krijgen, gaan zij vanzelf meer betekenisvol werk doen en duurzaam leven. Dan ga je niet meer met de zweep moeten eisen dat mensen duurzaam leven en klimaatbewust leven.

We wilden centrumsteden ervan proberen overtuigen om mee in ons verhaal te stappen. We mikten daarbij niet op één stad – alhoewel we daar wel mee wilden beginnen – maar op veel steden in Vlaanderen. Bovendien droomden we ervan dat gelijkaardige initiatieven – tegen 2050 – als paddenstoelen uit de lucht zouden rijzen en dat we zo zouden komen tot een groot netwerk. Onze eerste stap zou zijn dat we gingen nadenken over het economisch model dat onder ons alternatief economisch systeem zou zitten. Welke radertjes hebben we nodig? Hoe groot moeten die zijn? Hoe moeten die op elkaar afgestemd zijn en vooral hoe moeten die draaien om het model robuust te maken?

We wilden ook een aantal IT-tools ontwikkelen, onder andere een matching platform om de aanbieders en de vragers in die lokale munt op een vlotte manier met elkaar in contact te brengen. En we gingen een tool maken die het mogelijk maakt om die munten te gaan uitgeven en handel mogelijk te maken. Om dat alles mogelijk te maken moesten we natuurlijk centrumsteden en andere belangrijke stakeholders overtuigen om mee te stappen in ons verhaal en om te gaan experimenteren met onze complementaire munten en basisgroepen.