DE UITDAGING
Wat was de uitdaging om het project op te starten? Wat ervaarden jullie als een probleem? Waarom wilden jullie dit project doen?
“Er is dringend nood aan een mentaliteitswijziging”
Wouter Steegmans: Bij SyntraPXL merkten we al een tijdje een dalende tendens in de inschrijving voor lange trajecten. Een van de doelgroepen die we o.a. moeilijker bereikten was de zogenaamde spitsuurgeneratie, mensen die een gezin combineren met werken en een sociaal leven, en daarbovenop soms ook nog voor hun ouders zorgen. Zij hebben vaak weinig of geen tijd om ook nog te leren, laat staan zich te engageren om één of meerdere jaren wekelijks één of enkele avonden opleiding te volgen. Het is echter cruciaal geworden om bij te leren, voor iedereen. Kennis en vaardigheden veranderen steeds sneller. De halfwaardetijd van leren daalt spectaculair. Vroeger hadden we tientallen jaren profijt van onze studie of opleiding. Vandaag de dag is bij iemand die afstudeert al na enkele jaren de helft van wat hij of zij leerde niet meer relevant. Het levenslange leren Vlaams breed scoorde ook niet goed. 7% van de Vlamingen tussen 25 en 64 jaar nam deel aan levenslang leren en dat cijfer blijft al jaren stabiel.
Marjoleine Drieskens: Verschillende onderzoeken (bijvoorbeeld OESO) laten steeds dezelfde uitdagingen en drempels zien. Tijdsgebrek, gezinssituatie, financiële kosten en moeilijke verplaatsingen zijn zichtbare drempels, maar bij veel mensen is er ook een negatieve leerperceptie aanwezig. Voor werkende mensen is er op het werk ook niet altijd steun van de werkgever. Een gebrek aan carrière-leren en leergoesting tijdens de loopbaan vormen echter een groot risico. Mensen vinden op termijn moeilijker werk, zijn niet meer mee met nieuwe ontwikkelingen en tendensen, of zitten vastgeroest in job die niet bij hen past. Los daarvan is levenslang leren en veranderen cruciaal voor de economische welvaart in het algemeen. De focus dient volgens ons ook te verschuiven van het diploma-denken naar het competentie-denken. Niet meer eenmalig één of enkele diploma’s behalen, maar continu bij- en/of omscholen, en dat helemaal op maat.
Wouter Steegmans: Volwassenen hebben ook andere leerbehoeften, maar zijn zich er vaak niet van bewust, of negeren ze. Leren associëren we nog al te vaak met een schoolse omgeving, en velen zien dat als een gepasseerd hoofdstuk in hun leven. Maar in de andragogie, de pedagogie voor volwassenen, gaat het veel meer over zelfsturend leren, vanuit intrinsieke motivatie, gekoppeld aan concrete leerbehoeften en uitdagingen. Praktische en toepasbare vaardigheden in plaats van, bijvoorbeeld, theoretische kennis.
Marjoleine Drieskens: En om dat mogelijk te maken, hebben mensen soms hulp nodig. Ze vinden hun weg niet doorheen het complexe en verspreide leeraanbod, of hebben de vaardigheden niet om hun leren zelf in handen te nemen. Het belang van een coach die hen hierin bijstaat, is dus niet te onderschatten. Daarbij gaat het ook steeds meer over het ontwikkelen van leervermogen. Een van de belangrijkste 21ste-eeuwse vaardigheden is misschien wel de vaardigheid om snel iets nieuws te leren, of dingen anders te gaan doen. Daar wordt nog altijd weinig of geen aandacht aan besteed.
Wouter Steegmans: Naast het campusleren wordt het leren in de eigen organisatie, in de werkcontext, onvoldoende benut. Een werknemer heeft vaak weinig tijd en ruimte om zich te ontplooien richting zijn/haar persoonlijke (levens)visie die idealiter in het verlengde ligt van de gemeenschappelijke missie/visie van de organisatie. Maar die durft ook al eens te ontbreken. Vanuit de visie van Leven, Leren en Werken 2050 willen we dan ook dat leren niet meer enkel automatisch geassocieerd wordt met opleidingen, training en school, maar dat leren vanuit een integrale visie verankerend is in de leef- en werkcontext en aansluit bij de noden van elk individu, team en/of organisatie.
Marjoleine Drieskens: Er is nood aan een mentaliteitswijziging. Niet meer het inrichten van het (volwassenen)-onderwijs vanuit een klassiek schools karakter, maar leren in allerlei vormen integreren in het leven en het werken. Veel lerenden hebben nog niet de mindset om vanuit intrinsieke motivatie te gaan leren, en hun leerpad in eigen handen te nemen.
Foto bovenaan deze pagina op Unsplash
VAN/NAAR-model
Transitieprojecten tonen de weg vooruit, creëren bewustzijn en ontwikkelen (gedeelde) kennis rond de systeemveranderingen die nodig zijn om een transitie te versnellen. Voor hun ESF-project dachten de aanvragers na over een ‘van/naar-model’ voor leven, leren en werken dat ze in hun project wilden realiseren. Dit zijn de oorspronkelijke bewegingen VAN een zekere realiteit NAAR een nieuwe realiteit die SyntraPXL vooropstelde.
| VAN | NAAR |
| Leren gebeurt meestal alleen in functie van een carrière. De nadruk ligt op savoir-faire, de kunst van het kunnen/doen, willen weten om te kunnen. | Leren gebeurt in functie van het leven, welbevinden, zingeving, levensvreugde. De nadruk ligt op savoir-faire én savoir-vivre, de kunst van het kunnen zijn, willen weten om te leven. |
| Voornamelijk extrinsieke drijfveren om te leren (statische curricula met examens om punten te halen), louter gedreven door de externe context (EC) | Intrinsieke drijfveren: vanuit eigen waarden, behoeften (persoonlijk meesterschap) leven, leren en werken vormgeven. Vanuit een wisselwerking tussen interne (IC) en externe context (EC) ontstaat op de grens transformatie. |
| Een opleiding is een transactie: een lineair, klassikaal ‘product’, weg van de context. | Een opleiding is een dienst/relatie ingevuld vanuit een leerbehoefte en vanuit of in de context van het leven en van lerende organisaties, gefaciliteerd door een (digitale) leerarchitect |
| Vooral focus op inhoud/materie. | Focus op 21ste-eeuwse sleutelcompetenties zoals creativiteit, communicatie, samenwerken, enzovoort, en op zelfsturend leren. Iedereen is regisseur van het persoonlijk leren. |
| Vooral efficiëntie voor de onderwijsverstrekker. | Vooral efficiëntie/impact voor de lerende. Flexibilisering is de methode/middel richting persoonlijk meesterschap. |
| Leren vanuit een fixed mindset; beperkte leergoesting en vaak negatieve perceptie op leren. | Leren vanuit een growth mindset: zingeving en passie zijn de motor voor duurzaam leren/transformatie, o.a. door regelmatige (kleine) successen. |
| In examens wordt getest wat tijdens de les behandeld werd. | Nadruk op valideren: demonstreren van werkelijk verworven competenties in een reële context, leerwegonafhankelijk. Leeruitkomsten staan centraal. |
| Leren in een organisatie wordt gezien als een (eenmalige) opleiding of training. | Leren is gebaseerd op een leercultuur die verankerd zit in de structuur en cultuur van de organisatie en is gekoppeld aan persoonlijke ontwikkeling van de werknemers. |
| Leren, opleiding en training is de verantwoordelijkheid van één of enkele vormingsinstellingen | Leren en ontwikkelen in een leerecosysteem is een gedeelde verantwoordelijkheid van een gemeenschap in combinatie met de bedrijfswereld. It takes a village to raise a child. |
De steun van de Europese Commissie voor de productie van deze website houdt geen goedkeuring van de inhoud in. De inhoud geeft de standpunten van de auteurs weer en de Commissie kan niet aansprakelijk worden gesteld voor het gebruik dat eventueel wordt gemaakt van de daarin opgenomen informatie.
