Artificiële intelligentie (AI) is op korte tijd een echt hot topic geworden. De risico’s die AI met zich meebrengt, moeten we terecht onder ogen zien. Maar iedereen ervaart nu al dat we AI ook kunnen inzetten ten goede. Artificiële intelligentie zal in ieder geval onze manier van leven, leren en werken ingrijpend veranderen. Hier vind je daarom informatie over dit thema. De berichten gaan over nieuwe ontwikkelingen en kansen, (Europees) beleid, goede praktijkvoorbeelden, Europese en andere projecten en experimenten. Deze pagina is vanzelfsprekend een work in progress. Ze zal groeien, nooit volledig zijn, maar hopelijk wel relevant en zo goed als mogelijk up-to-date gehouden worden.
POTENTIEEL VAN AI VOOR LEREN
De grootste troef van AI voor (levenslang) leren is waarschijnlijk dat het ‘gepersonaliseerd leren’ of ‘leren op maat’ zoveel gemakkelijker zal maken. In plaats van ‘leren voor iedereen op dezelfde manier’, kunnen we nu zoeken naar de beste manier om iedereen te ondersteunen om de vaardigheden te leren die ze willen of nodig hebben. Dit roept ook een aantal vragen en bedenkingen op:
- We moeten de huidige systemen van gestandaardiseerde lessen en cursussen her-denken.
- Wat is er logistiek nodig om gepersonaliseerd leren te optimaliseren?
- Wat met gestandaardiseerde toetsen?
- Welk effect heeft gedeeltelijk geautomatiseerd lesgeven en evalueren op de kwaliteit van (levenslang) leren?
- Wat zijn de gevolgen voor het beroep van leerkracht?
- Hoeveel AI is maatschappelijk wenselijk bij het leren op het werk?
- Moeten beleidsmakers ingrijpen op AI-ontwikkelingen op het vlak van levenslang leren?
- Welke beleidsinstrumenten hebben we nodig?
De links in onderstaande bijdragen verwijzen vaak naar een tekst of website in het Engels. Een aantal illustraties zijn gevonden op Pixabay.
POTENTIEEL VAN AI VOOR WERK
AI zal ook grote gevolgen hebben voor de toekomst van werk. Met de gepaste AI-ondersteuning kan het zorgen voor een heuse omwenteling in hoe werknemers hun werk(plek) ervaren. Er kan bijvoorbeeld meer aandacht gaan naar meer tactisch/strategisch werk, zoals
- nieuwe markten aanboren
- producten en diensten verbeteren
- nieuwe producten en processen bedenken
- unieke kennis creëren en gebruiken
- op andere manieren informatie vergaren en delen, communiceren en samenwerken
- betere beslissingen nemen
- bedrijfsvoering en -administratie optimaliseren
- aanwervingsprocedures verbeteren
MOGELIJKE RISICO’S VAN AI
AI brengt ook risico’s met zich mee, zoals discriminatie, grote foutenmarge, schending van de privacy, gebrek aan transparantie over de werking van AI, jobonzekerheid en jobverlies, snelle groei van desinformatie en verspreiding van extreem gedachtegoed, maatschappelijke ontwrichting, schending van copyright, plagiaat, ecologisch hoge kost door groot energieverbruik voor de gegevensverwerking en -opslag, gebrek aan regulering en aansprakelijkheid.
Wat is AI? En wat zijn de voordelen en nadelen?
AI lijkt misschien nog iets relatief nieuw. Maar velen gebruiken het al elke dag, bijvoorbeeld op onze smartphone en pc als we iets opzoeken. Of als we een vraag stellen aan een chatbot als we iets online bestellen. Als we snel iets vertalen met een automatisch vertaalprogramma of op zoek gaan naar inspiratie met ChatGPT. Of binnenkort misschien in onze zelfrijdende wagen, of als onze airco of maairobot zelf beslist om in gang te schieten… En er liggen nog zoveel andere mogelijkheden in het verschiet. Op deze website van het Europees Parlement vind je meer info over wat AI is, welke kansen en risico’s het biedt, en hoever het staat met de Europese AI-wet.
Digital Education Action Plan 2021-2027
Digitaal leren en onderwijs is een strategische prioriteit voor de EU. Het Digital Education Action Plan bevat de Europese langetermijnvisie voor kwalitatief hoogstaand en inclusief leren in ons digitaal tijdperk. Kernwoorden: samenwerking, leren van goede praktijkvoorbeelden, onderzoek, evidence informed en peer learning. Als hoogste prioriteit geldt de uitbouw van een performant digitaal leerecosysteem. Tweede prioriteit is het verhogen van de digitale vaardigheden die nodig zijn voor de digitale transformatie. Tegen 2030 moeten zowel lerenden als leerkrachten voldoende AI-vaardigheden verwerven. Om dit te bewerkstelligen zijn er 13 acties vooropgesteld. Actie 6 gaat over AI omdat hierin veel potentieel wordt gezien, mits voldoende aandacht voor ethische kwesties.
Relevante EU-acties en initiatieven voor AI
Data Act (2022)
Data Governance Act (2020)
AI Act (2021)
Digital Marketing Act (2022, in voorbereiding)
Chips Act (2022, in voorbereiding)
GDPR (2016)
Digital Services Act (2022)
EU-akkoord over regelgeving voor AI
De Europese Unie bereikte na lang onderhandelen tussen de lidstaten en het Europees Parlement, een akkoord over wetgeving om artificiële intelligentie (AI) te reguleren. “De AI Act van de EU is wereldwijd het eerste alomvattende juridisch kader voor artificiële intelligentie”, zei Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen over het akkoord. Met de AI Act wil Europa de veiligheid en de grondrechten van haar burgers respecteren, en tegelijk het innovatieve karakter en het concurrentievermogen van de Europese AI-sector vrijwaren en zelfs stimuleren.
EIPC Education and Innovation Practice Community
In samenwerking met de Europese Commissie ondersteunt de OESO een Education and Innovation Practice Community (EIPC). Dit is een actie van de Nieuwe Europese Agenda voor Innovatie. Het EIPC wil een platform bieden aan beleidsmakers en mensen uit de praktijk om inzicht te krijgen in de competenties die nodig zijn om innovaties op gang te brengen of te versnellen om de digitale en groene transities te verwezenlijken. Speciale aandacht is er voor de rol die het hoger onderwijs hierin kan opnemen. De community zal ook de competenties voor deep tech-innovaties onder de aandacht brengen en stappen zetten om de richtinggevende raamwerken EntreComp, DigComp, en GreenComp verder uit te werken.
Ethische richtlijnen voor het gebruik van AI en data
De Europese Commissie publiceerde ethische richtlijnen voor lesgevers bij het gebruik van AI en data. De richtlijnen ondersteunen lesgevers, begeleiders en coaches om het potentieel van AI-toepassingen duidelijk te krijgen maar ook om hen te wijzen op de mogelijke (zelfs onbedoelde) risico’s. De richtlijnen bevatten voorbeelden van AI en datagebruik, ethische overwegingen en vereisten, de vereiste vaardigheden om op een ethische manier met AI om te gaan, veel gebruikte termen in AI, een overzicht van het beleid over AI. De richtlijnen zijn bedoeld voor lesgevers in het basis- en secundair onderwijs met weinig ervaring in AI en data-gebruik, maar ze zijn ook nuttig in de volwasseneneducatie. Bekijk hier de video.
AI4AL Artificial Intelligence 4 Adult Learning
Het potentieel van AI voor de volwasseneneducatie is erg groot, maar het blijft grotendeels onbenut. Ook staan veel lesgevers, begeleiders of trainers erg wantrouwig tegenover AI. AI-gestuurde oplossingen kunnen nochtans leiden tot een ware transformatie en verbetering van het leeraanbod voor volwassenen. Wat als je je eigen digitale vaardigheden beter zou kunnen inschatten en op basis daarvan een op jouw maat aangepast leertraject aangeboden krijgt? Het Erasmus+ project AI4AL-project van EAEA wil daarom de introductie en aanvaarding van AI-technologie bewust vergemakkelijken. AI4AL zal mensen uit de volwasseneneducatie nauw betrekken in het proces en training bieden om deze technologie te leren gebruiken en in te zetten in hun dagelijkse lespraktijk.
OESO-directeur Schleicher over ChatGPT en PISA
“Het komt erop neer dat we beter moeten worden in het anticiperen op de mogelijkheden van technologie en ervoor moeten zorgen dat we mensen opleiden op een manier die de artificële intelligentie die we hebben gecreëerd aanvult en niet vervangt.” Dat zegt OESO-directeur Andreas Schleicher in zijn blog over ChatGPT en PISA – Programme for International Student Assessment.
AI stelt ook het Vlaamse beleid voor uitdagingen
De impact van AI vraagt voor onze Vlaamse kennismaatschappij structurele AI-investeringen in onderwijs, onderzoek, innovatie en sensibilisering. De Vlaamse regering keurde al in maart 2019 het Beleidsplan AI goed. Over de actuele uitdagingen van het AI-beleid hielden de leden van de Commissie Economie, Wetenschap en Innovatie half 2023 twee hoorzittingen met boeiende sprekers. De opnames van de eerste hoorzitting en de tweede hoorzitting vind je hier.
Kenniscentrum Digisprong volgt AI in onderwijs op
Het Kenniscentrum Digisprong vormt één van de vier speerpunten van de visienota Digisprong. Ook leermiddelennetwerk KlasCement maakt deel uit van het Kenniscentrum. Het Kenniscentrum wil álle leerlingen de digitale competenties bijbrengen die ze nodig hebben om zichzelf te ontwikkelen en deel te nemen aan de maatschappij en het professionele leven. Het volgt ook de huidige en nieuwe tendensen op binnen het AI-veld.
Leren over AI bij de Vlaamse AI Academie VAIA
VAIA, de Vlaamse AI Academie, is een samenwerking van alle Vlaamse universiteiten en hogescholen en wil professionals en onderzoekers in Vlaanderen doelgericht laten bijleren over artificiële intelligentie. VAIA verzamelt en organiseert opleidingen om de mogelijkheden van AI te leren kennen of toe te passen. Op de VAIA-website vind je een opleidingskalender en opleidingen en leermaterialen die je eender waar of wanneer kan volgen of raadplegen.
Verklaring China, VS en EU over risico's AI
Op 1 november 2023 ondertekenden China, de Verenigde Staten, de EU en nog 25 andere landen een eerste internationale verklaring over een ‘veilige’ ontwikkeling van AI. Met deze Bletchley-verklaring erkennen ze dat er met de snelle opkomst van AI risico is op ernstige of zelfs catastrofale, opzettelijke of onopzettelijke, schade. Deze verklaring legt geen basis voor internationale wetgeving over AI, maar heeft als doel om een te volgen pad uit te stippelen. In 2024 zullen er nog 2 internationale topconferenties over AI volgen.
Leren over AI bij het Finse Minnalearn
Minnalearn is een Finse organisatie die een boost wil geven aan werkplekleren in Finland. In 2018 al lanceerden ze de online cursus ‘Elements of AI’. Daarmee wilden ze ten minste 1% van de Finnen de basics van AI bijbrengen. De cursus werd heel snel heel populair en bereikte al bijna een miljoen gebruikers in 160 landen. Minnalearn biedt nu ook andere cursussen aan in samenwerking met verschillende Europese universiteiten. De cursus ‘Elements of AI’ is nog steeds beschikbaar, ook in het Nederlands dankzij een samenwerking met KULeuven.
De steun van de Europese Commissie voor de productie van deze website houdt geen goedkeuring van de inhoud in. De inhoud geeft de standpunten van de auteurs weer en de Commissie kan niet aansprakelijk worden gesteld voor het gebruik dat eventueel wordt gemaakt van de daarin opgenomen informatie.
De Europese Commissie moedigt iedereen, ook volwassenen, aan om (levenslang) te leren. De Europese onderwijsruimte wil de drempels om te leren voor iedereen wegnemen en de kwaliteit van onderwijs en leren verbeteren. Daarvoor neemt ze