Foto door Ishibashi op Pixabay

Op weg naar leven, leren en werken met zin! Welke steen leg jij erbij?

Bij Lang Leven Leren dromen wij ervan dat iedereen in 2050 kan leven, leren en werken met zin. Wij nodigen ook iedereen uit om deze droom mee waar te maken. Transitiemanager Willem De Klerck van het departement Werk en Sociale Economie en Caroline Gijselinckx  van het departement Onderwijs en Vorming verwoordden deze droom tijdens de kickoff van Lang Leven Leren op 9 oktober.

Leven, leren en werken met zin in 2050

Wij dromen ervan dat in 2050 iédereen leeft, leert en werkt met zin. ‘Met zin’ in de betekenis van ‘met goesting’, niet omdat het moét, maar omdat je het verrijkend vindt. ‘Met zin’ in de betekenis van ‘zinvol’, omdat je ervaart dat leren werkt in jouw leven. Maar ook dat je werk jou voortdurend kansen op leren en ontwikkelen biedt. ‘Met zin’ omdat je de ruimte en de tijd krijgt om te leren voor jezelf én je werk.

Leven, leren en werken met zin. Wij nodigen jou uit om deze droom mee waar te maken.

Voor velen lijkt dit nu misschien nog niets meer dan een utopie. Iéts in de huidige systemen van werken en leren maakt dat dit nu nog niet door iedereen zo ervaren wordt. De coronacrisis stelt de pijnpunten scherp. Toch zijn er op dit moment – op verschillende plaatsen in de samenleving – al kiemen van hoe deze nieuwe manier van leven, leren en werken mét zin er écht zou kunnen uitzien. 

Foto door Edi Libedinsky op Unsplash

Foto door Markus Spiske op Unsplash

Samen werken aan breder eco-systeem

De departementen Onderwijs en Werk werken hiervoor al samen met een geéngageerd transitieteam. Hiermee willen we een voorbeeld stellen en zelf de schotten doorbreken, tussen overheden enerzijds, en tussen de overheid en de innovatieve niches anderzijds. Daarvoor verkenden en onderzochten we eerst de onderliggende systemen van leren en werken, maar ook de trends die erop inbeuken, en de knelpunten in onze traditionele manieren van denken, doen en organiseren in onderwijs en werk. Daarna vroegen we een groep van voortrekkers, frisdenkers, kantelaars en dwarsliggers om zich paden te verbeelden naar het leren, leven en werken van 2050. We vroegen hen om het onderwijs en de arbeidsmarkt heruit te vinden, radicaal te hertekenen en te herdenken geïnspireerd door hun eigen manier van denken, doen en organiseren.

Nu werken we verder aan een breder ‘eco-systeem’. Hierin geven we, met ESF-middelen, ruimte aan experimenten die deze transitiepaden verder bewandelen en vormgeven. Op deze manier leren we ook zelf, uit ervaring, hoe we wat we vandaag op kleine schaal uittesten morgen kunnen waarmaken in de samenleving. We organiseren verbinding met bestaande initiatieven die, van ver of dichtbij, in het groot of in het klein, een stapsteen kunnen zijn op weg naar leven, leren en werken mét zin.

Op weg van het oude naar het nieuwe

We evolueren stilaan weg van het oude – vaak nog overheersende – paradigma en we gaan naar nieuwe manieren en opvattingen over hoe we onze samenleving willen organiseren. Over hoe we denken over onderwijs, werk, politiek en economie. Maar die toekomst is nu nog wat in mist gehuld. 2050 is nog ver weg, maar toch al dichtbij genoeg om er ons al een voorstelling van te kunnen van maken en ernaartoe beginnen werken. Op de weg van het oude naar het nieuwe zien we hier en daar al nieuwe dingen ontstaan, van onderuit. In de gemeenschappelijke deler van al deze projecten, initiatieven en experimenten ontwaren we stilaan een glimp van die nieuwe toekomst. Ze zijn té waardevol om ze in de mist verder te laten gaan. 

Als overheid willen we deze ‘transitie’ begeleiden naar een duurzame samenleving, waarin iedereen leeft, leert en werkt mét zin.

Foto door Raul Petri op Unsplash

En jij? Welke steen leg jij erbij?

KENNIS MAKEN

Wij geloven dat in de samenleving van morgen altijd wel iemand iets van iemand of iets anders kan leren. Iedereen kan leraar zijn, iedereen kan leerling zijn. Hoe ieder dat voor zichzelf invult, hangt samen met hoé we leren, wààr we leren en hoe we daar onze bredere omgeving in (kunnen) betrekken. “It takes a village to raise a child”. Het is een dooddoener maar wel één waarin we blijven geloven.  Daarom denken wij al lang niet meer in termen van ‘scholen’ of ‘bedrijven’ maar hebben we het over ‘leerplekken’ of ‘leergemeenschappen’ waarin we het beste uit onszelf halen en aan elkaar kunnen geven.

Wat kan jij inbrengen over de manier waarop we samen ‘kennis maken’ in de toekomst?

ROLLEN EN IDENTITEIT

Wat denk jij over de hokjes en categorieën waarin we vaak gewrongen worden? Slim, dom, hoog, laag, arbeider, bediende, hooggeschoold, laaggeschoold… Is er iets erger dan iemand ‘laaggeschoold’ noemen? Vandaag sluiten we mensen uit met onze labels, zetten we zoveel talenten meteen maar bij het grof huisvuil. We kijken vaak alleen naar wat mensen (nog) niet kunnen. We vergeten hen aan te spreken op wat hen zin en betekenis geeft. Hoe kunnen we dat beter doen? Welke voorbeelden kennen jullie die hierop een antwoord bieden? We hebben het in andere transities wel eens over een kringloop. Welnu, hoe gaan we die kringloop van vaardigheden en talenten sluiten? En de overstap maken naar een ander model?

Wat kan jij inbrengen in deze discussie over rollen en identiteit?

MACHT EN AUTORITEIT

Macht en autoriteit. Het zijn zware woorden maar wie goed kijkt ziet hoe we mensen vandaag vaak een strikte rol toebedelen, met weinig vrijheid om de manier waarop ze leren of werken in te richten zoals ze dat zelf willen. Een organisatiestructuur die drijft op wantrouwen en controle. Wat als we die macht nu eens anders zouden verdelen? En van ‘macht’ een ‘kracht’ maken, bijvoorbeeld in ‘horizontale organisaties’, met gedeeld leiderschap, in samenspraak en gedreven vanuit gedeelde doelstellingen en passies? De laatste maanden zagen we hoe organisaties door noodgedwongen tele-werken en tele-leren in sneltempo grote stappen zetten. Maar hebben we ook gezien hoezeer sommigen hier mee blijven worstelen?

Wat kan jij ons bijbrengen over macht en autoriteit in leren en werken?

RUIMTE

Wij denken dat we ook voor een omslag staan in de manier waarop we gebruik maken van de ruimte. We gaan van zielloze gebouwen naar multifunctionele en flexibele ruimtes waarin we kunnen leren, leven en werken. Waar we elkaar kunnen ontmoeten en dingen maken, echt méérwaarde creëren. Scholen, bedrijven, bibliotheken, sport, cultuur- en zorgvoorzieningen… Wat wordt er allemaal niet mogelijk als we daar vanuit deze filosofie over nadenken? Wat wordt er allemaal niet mogelijk als we ook anders gaan denken over wat voor ons waardevol is, en niet louter alleen economisch maar ook maatschappelijk, ecologisch, in dienst van de gemeenschap, van onze aarde.

Wat kan jij inbrengen over de ruimtes waarin we leven, leren en werken?

We roepen jou op een nieuwe manier van leven, leren en werken mee vorm te geven. Deel je ervaringen, experimenten, inzichten en praktijken met ons, als inspiratie voor anderen. Met het Europese project Lang Leven Leren legden we daarvoor al een eerste steen. Welke steen leg jij erbij? Alleen samen kunnen we de transitie naar leven, leren en werken met zin waarmaken.