Hebt u het voorbije jaar onderwijs of training gevolgd of deelgenomen aan een andere leeractiviteit? In 2030 zouden minstens 60 van 100 volwassenen (tussen 25 en 64) hier volmondig ‘ja’ op moeten antwoorden. Dit ambitieuze streefcijfer stelt de EU zich als een van haar doelen om te komen tot een inclusief, duurzaam, sociaal rechtvaardiger en veerkrachtiger Europa. Met de nieuwe Europese agenda voor volwasseneneducatie 2021-2030 (NEAAL2030) roept de Europese Commissie alle lidstaten op om samen te werken aan een brede en holistische visie op volwasseneneducatie waarin de lerende centraal staat en waarbij alle sectoren en alle vormen van leren – formeel, niet-formeel en informeel leren – even belangrijk zijn.“

De vorige Europese agenda voor volwasseneneducatie (2011) stelde als doel dat 15% van de volwassenen tussen de 25-64 jaar zou moeten deelnemen aan volwasseneneducatie.

Uit de Onderwijs- en opleidingsmonitor 2020 leiden we echter af dat gemiddeld slechts 10,8% van de volwassenen in de EU een opleiding volgde in de vier weken voorafgaand aan een enquête van 2019. In België was dat 8,2%. Uit Eurostat 2020-gegevens blijkt dat dit aantal nu nog lager is, na de COVID-19-pandemie, met gemiddeld slechts 9,2% van de volwassenen die aan volwasseneneducatie deelnemen (in België 7,4%).

In het Eurydice-rapport ‘Adult education and training in Europe’ (2021), lezen we dat ongeveer één op de vijf volwassenen in de EU (ook in België) het hoger middelbaar onderwijs niet afmaakte. De geletterdheid, gecijferdheid en/of de digitale vaardigheden van een aanzienlijk deel van de volwassenen in Europa is laag. In Vlaanderen scoort 1 op 10 laag voor geletterdheid en gecijferdheid. 30% van alle Belgen heeft weinig digitale vaardigheden, en 7% gebruikte het internet niet in de 3 maanden die voorafgingen aan de bevraging.

De nieuwe Europese agenda voor volwasseneneducatie 2021-2030 (NEAAL2030) blijft daarom hameren op het belang van volwasseneneducatie, nu meer dan ooit. Want alleen zo kunnen we de huidige grote uitdagingen (klimaat, migratie, vergrijzing, gezondheid) het hoofd bieden. Het is inderdaad hard nodig om te blijven benadrukken dat iedereen op zijn minst de basisvaardigheden onder de knie moet (kunnen) krijgen. De gevolgen van de COVID-19-pandemie en de digitale en groene transities brengen bovendien ingrijpende veranderingen teweeg in de manier waarop we leven, leren en werken. Voor veel mensen werd de kloof groter tussen wat ze ooit in hun opleiding leerden en wat de snel veranderende arbeidsmarkt vraagt. De NEAAL2030 vestigt daarom opnieuw de aandacht op het belang om voortdurend te blijven leren en ontwikkelen. Mensen die bereid zijn om zich regelmatig bij- of zelfs om te scholen kunnen zich beter aanpassen aan (snel) veranderende omstandigheden en pikken sneller nieuwe vaardigheden op die ze nodig hebben in hun job of om hun kansen op werk te vergroten. Maar niet alleen voor het werk biedt het voordelen. Ook hun maatschappelijke betrokkenheid vergroot en hun persoonlijke ontwikkeling, gezondheid en welbevinden varen er wel bij.

“Om een passend antwoord te vinden op de huidige en toekomstige uitdagingen roept NEAAL2030 alle lidstaten op om samen te bouwen aan één Europese inclusieve onderwijsruimte, met een prominente plaats voor formele, niet-formele en informele volwasseneneducatie.”

Wat NEAAL2030 voorafging

Vernieuwde Europese agenda voor volwasseneneducatie (2011)

• De Raad van de Europese Unie neemt de vernieuwde Europese agenda voor volwasseneneducatie (EAAL) aan om de werkzaamheden op het gebied van volwasseneneducatie voort te zetten op basis van de vier strategische doelstellingen die de Raad in het strategisch kader ‘ET 2020’ heeft vastgesteld.

Upskilling Pathways: New Opportunities for Adults (2016)

• In deze aanbeveling van de Raad ligt de nadruk op de specifieke behoeften van volwassenen, met name laaggeschoolde, werkloze en kwetsbare groepen, die extra aandacht en steun nodig hebben om hun basisvaardigheden door bijscholingstrajecten te verbeteren.

Europese pijler van sociale rechten (Göteborg 2017)

• De EU-leiders kondigen de Europese pijler van sociale rechten af met daarin als eerste principe het recht op opleiding en levenslang leren voor iedereen.

Besluiten Europese Raad (december 2017)

• Onderwijs, leren en opleiding komen voor het eerst centraal op de Europese politieke agenda want de Europese leiders beschouwen het als cruciaal voor de opbouw van een inclusieve, hechte samenleving en voor het behoud van het Europees concurrentievermogen.

Achievements under the Renewed European Agenda for Adult Learning (2019)

• In dit verslag wordt de balans van de resultaten in de periode 2011-2018 en komen nieuwe thema’s en prioriteiten aan bod waarmee in de periode na 2020 rekening kan worden gehouden.

EU Strategische Agenda 2019-2024

• De EU-leiders komen overeen dat er meer moet worden geïnvesteerd in het verwerven van vaardigheden, onderwijs en opleiding van mensen.

European Skills Agenda: Europese vaardighedenagenda voor duurzaam concurrentievermogen, sociale rechtvaardigheid en veerkracht (2020)

• De Vaardighedenagenda bevat onder meer de actie ‘Skills for Life’ (vaardigheden voor het leven) waarin wordt voorgesteld dat de Commissie en de lidstaten werken aan nieuwe prioriteiten voor de Europese agenda voor volwasseneneducatie met het oog op alomvattende, hoogwaardige en inclusieve stelsels voor volwasseneneducatie te komen.

Aanbeveling van de Raad over beroepsonderwijs en -opleiding voor duurzaam concurrentievermogen, sociale rechtvaardigheid en veerkracht (2020) en de Verklaring van Osnabrück over beroepsonderwijs en -opleiding

• Deze verklaringen roepen het beroepsonderwijs en -opleiding op om zich verder te ontplooien tot een aantrekkelijk en kwalitatief hoogwaardig traject voor jobs en het leven, en om volwassenen ervan bewust te maken dat leren een levenslange opdracht is.

Sociale top in Porto (mei 2021)

• De EU-leiders verdiepen de uitvoering van de Europese pijler van sociale rechten door leren en vaardigheden centraal te stellen.

De resolutie van de Raad over een strategisch kader voor Europese samenwerking op het gebied van onderwijs en opleiding met het oog op de Europese onderwijsruimte (februari 2021)

• Deze resolutie voorziet in Europese samenwerking op het gebied van onderwijs en opleiding voor de periode 2021 tot 2030, die moet worden uitgevoerd vanuit een inclusief en holistisch perspectief inzake een leven lang leren. Ze stelt dat een leven lang leren alle vormen en niveaus van onderwijs en opleiding omvat, van voor- en vroegschoolse educatie en opvang tot volwasseneneducatie, met inbegrip van beroepsonderwijs en -opleiding en hoger onderwijs.

Besluiten van de Europese Raad (juni 2021)

• De EU-leiders tonen zich positief t.o.v. de nieuwe kerndoelen van de EU voor jobs, vaardigheden en armoedebestrijding in het Actieplan voor de Europese pijler van sociale rechten, in lijn met de Verklaring van Porto, inclusief het EU-streefdoel dat voor 2030 ten minste 60% van de volwassenen elk jaar aan een leeractiviteit moet deelnemen.

Resolutie van de Raad over een vernieuwde Europese agenda voor volwasseneneducatie (november 2021)

• Eind november 2021 kwam er een nieuwe Europese agenda voor volwasseneneducatie tot 2030. Het accent ligt op Europese beleidssamenwerking om meer volwassenen aan het leren te krijgen en te houden in een verander(en)de context en alles wat de digitale en groene transities met zich meebrengen.